Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καστάνιτσας

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καστάνιτσας στεγάζεται στο κτήριο όπου λειτούργησε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού και αποτελεί σήμερα ένα συνονθύλευμα αλληλένδετων ενοτήτων, που έχουν σκοπό την προβολή της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου και της φύσης, μέσω μιας αρμονικής συνύπαρξης. Το σχολείο αυτό κτίσθηκε το 1870 με προσφορές της οικογένειας Καψαμπέλη και των Καστανιτσιωτών και η προσφορά του στην Παιδεία, την Ιστορία και τον Πολιτισμό του χωριού για εκατόν τριάντα χρόνια υπήρξε ανεκτίμητη. Το 1992 το σχολείο έκλεισε ενώ το 2005 το κτίριο εντάχθηκε σε Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα τόσο για την συντήρηση και ανάπλασή του όσο και για τη δημιουργία σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης. Το 2015 υλοποιήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τον Φορέα Διαχείρισης όρους Πάρνωνα και υγροτόπου Μουστού, το έργο αναδιαμόρφωσης της υπάρχουσας Έκθεσης του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καστάνιτσας με εμπλουτισμό των εκθεμάτων του και διαμόρφωση του ισογείου και υπογείου χώρου.

Για την υλοποίηση της έκθεσης, πολύ σημαντική υπήρξε η βοήθεια και η συμβολή του Μορφωτικού και Φυσιολατρικού Συλλόγου των Απανταχού Καστανιτσιωτών, της Τοπικής Κοινότητας αλλά και των κατοίκων του χωριού, που παραχώρησαν πολλά προσωπικά αντικείμενα, εργαλεία και φωτογραφίες τα οποία λειτουργούν σήμερα ως εκθέματα της Έκθεσης.

Το έργο έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς, της οικολογικής αξίας και των αξιόλογων πολιτισμικών γνωρισμάτων που απαντούν στην προστατευόμενη περιοχή, αλλά και της ανάγκης προστασίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας και της φυσικής κληρονομιάς. Αποτελεί έναν ξεχωριστό και πρωτοποριακό θεματικό χώρο που προσφέρει σημαντικές πληροφορίες στις σημερινές αλλά και στις επόμενες γενιές. Σημείο αναφοράς και κεντρικό θέμα για όλες τις εκθέσεις του κτιρίου αποτελεί η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με το περιβάλλον και το δάσος για εκατοντάδες χρόνια.

Οι επισκέπτες στο Κέντρο μπορούν να ενημερωθούν για την προστατευόμενη περιοχή με έμφαση στη μακρόχρονη παρουσία του ανθρώπου στον Πάρνωνα, για τα φυσικά μνημεία της περιοχής, για την αρχιτεκτονική της Καστάνιτσας και τα κυριότερα αξιοθέατά της, αλλά και για την τσακώνικη διάλεκτο. Επίσης, ενημερώνονται για τα παραδοσιακά επαγγέλματα της περιοχής που είναι απόλυτα συνυφασμένα με το δάσος και ορισμένα από τα οποία ασκούνται έως και τις μέρες μας από τους κατοίκους της Καστάνιτσας.

Η επίσκεψη στο Κέντρο Ενημέρωσης μπορεί να συνδυαστεί με μια βόλτα στον παραδοσιακό οικισμό που έχει χαρακτηρισθεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και από το 1967 έχει ανακηρυχτεί Παραδοσιακός – Διατηρητέος Οικισμός με ιδιαίτερη φυσική και αρχιτεκτονική ομορφιά, στην εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στα ερείπια του Πύργου Καψαμπέλη που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του χωριού με πανοραμική θέα σε όλο το οικισμό, αλλά και με περιήγηση σε μονοπάτια που διασχίζουν το περίφημο, από άποψη φυσικής ομορφιάς, καστανόδασος. Το καστανόδασος έχει έκταση 4.500 στρ. και στο παρελθόν η παραγωγή έφτανε τους 500 τόνους. Από το 1983 διοργανώνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο κάθε Οκτώβρη η Γιορτή Κάστανου, με ρίζες από τα τέλη του 18^ου αιώνα. Μια γιορτή που έχει εξελιχθεί ως μία από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις τοπικών προϊόντων στην Ελλάδα και κάθε χρόνο αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών με σκοπό την ανάδειξη αυτού του τοπικού προϊόντος, που έχει σημαντική θρεπτική αξία. Επίσης, σημαντική ετήσια πολιτιστική εκδήλωση είναι και η «Γιορτή του Δάσους» κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης είναι επισκέψιμο εργάσιμες ημέρες, αλλά και σαββατοκύριακα και αργίες κατόπιν ραντεβού, για μεμονωμένες επισκέψεις, επισκέψεις ομάδων ή σχολείων.

Στους χώρους του Κέντρου, λειτουργούν:

• Αίθουσα Έκθεσης Ερμηνείας Περιβάλλοντος
• Αίθουσα Θεματικής Λαογραφικής Έκθεσης
• Χώρος Παρουσιάσεων, Προβολών, Ομιλιών, Σεμιναρίων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων.
  

Βασικοί θεματικοί άξονες, στους οποίους βασίζεται η Έκθεση, είναι οι ακόλουθοι:

• Η θέση του Πάρνωνα στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου και η ανάδειξη της φυσικής του ομορφιάς και της σπουδαίας οικολογικής του αξίας.
• Η μακρόχρονη παρουσία του ανθρώπου στον Πάρνωνα, η καλή προσαρμογή του στις τοπικές συνθήκες, η επίδρασή του στα φυτά και τα ζώα.
• Η παρουσίαση της καθημερινής ζωής και των παραδοσιακών επαγγελμάτων των κατοίκων της Καστάνιτσας η οποία ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με τη φύση.
• Η ανάγκη για διατήρηση της φυσικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς του Πάρνωνα.

Στην πρώτη αίθουσα του ισογείου του Κέντρου η έκθεση παρουσιάζει την ιστορία, τη λαογραφία, την αρχιτεκτονική της Καστάνιτσας και τους ανθρώπους της ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την μοναδικότητα της Τσακώνικης Διαλέκτου. Στην ίδια αίθουσα έχει διαμορφωθεί και μικρός συνεδριακός χώρος 50 ατόμων, όπου προβάλλονται μεταξύ άλλων οι ταινίες-ντοκιμαντέρ του Φορέα Διαχείρισης με σκοπό οπτικοακουστική ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς, της ιστορικής συνέχειας, των πολιτισμικών γνωρισμάτων και ιδιαιτεροτήτων αλλά και της οικολογικής σημασίας της περιοχής.

Στην δεύτερη αίθουσα παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη περιβαλλοντική έκθεση με εκθεματικές επιφάνειες για τη χλωρίδα, την πανίδα, τους τύπους οικοτόπων και τα φυσικά μνημεία του Πάρνωνα αλλά και την ιστορία και την λαογραφία, αποκαλύπτοντας στον επισκέπτη τις κρυμμένες ομορφιές του μυθικού αυτού βουνού.

Το υπόγειο του κτιρίου αποτελεί μια έκθεση για τα παραδοσιακά επαγγέλματα του καμινιάρη, του αγωγιάτη, του υλοτόμου – ξυλουργού, του καστανοκαλλιεργητή και της Καστανιτσιώτισας νοικοκυράς. Οι επιμέρους θεματικές επιφάνειες συμπληρώνονται από ένα παραδοσιακό ασβεστοκάμινο (αντίγραφο σε κλίμακα 1:2) αλλά και πολλά εκθέματα όπως εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, ενθύμια, μοναδικά χειρόγραφα, κ.α.

Η έκθεση ολοκληρώνεται με ένα μικρό βοτανικό κήπο στον προαύλιο χώρο του κτιρίου, στον οποίο έχουν φυτευτεί σπάνια αρωματικά φυτά και άνθη του Πάρνωνα.

Για να κατεβάσετε την Αίτηση χορήγησης Άδειας Ξενάγησης πατήστε εδώ.

Καστάνιτσα Αρκαδίας

Η Καστάνιτσα είναι το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι του Πάρνωνα με ιστορία επτά και πλέον αιώνων και ένα από τα αρχαιότερα ορεινά Κυνουριακά χωριά. Είναι κτισμένη στην καρδιά του Πάρνωνα, πάνω σε έναν στενόμακρο λόφο, σε υψόμετρο 845μ. και έχει περίπου 250 σπίτια. Η Καστάνιτσα ήταν ονομαστή για την παραγωγή της σε ασβέστη, από όπου πήρε το χρώμα της, όπως επίσης και για τα κάστανα της που πιθανόν της έδωσαν το όνομα της. Το χωριό διατηρεί αναλλοίωτα στοιχεία της Τσακώνικης παράδοσης καθώς οι ηλικιωμένοι κάτοικοι του μιλούν την Τσακώνικη διάλεκτο, με τα χαρακτηριστικά, βαμμένα λευκά πυργόσπιτα με τις στέγες από τοπικό σχιστόλιθο, τα ξύλινα μπαλκόνια, τα έντονα χρώματα στα παράθυρα και τις λουλουδιασμένες αυλές.

Η πρώτη γραπτή αναφορά του χωριού συναντάται το 1293 σε χρυσόβουλο διάταγμα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου, στο οποίο αναγράφεται η Καστάνιτσα ως «Κώμη η καλουμένη Κωνστάντζα». Έκτοτε και στους επόμενους αιώνες, σύμφωνα με γραπτές ιστορικές πηγές, η ιστορική πορεία της δεν διακόπηκε ποτέ.

Η Καστάνιτσα είναι χτισμένη πάνω σε πέρασμα στρατηγικής σημασίας. Κατά τον 14^ο αιώνα είχε χτιστεί κάστρο στην κορυφή του λόφου πάνω από τον οικισμό από Βυζαντινούς του Δεσποτάτου του Μυστρά, ερείπια του οποίου διατηρούνται μέχρι σήμερα. Το χωριό συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του 1821 με αρκετούς οπλαρχηγούς και εκατοντάδες απλούς αγωνιστές της ελευθερίας. Οι Καστανιτσιώτες αντιστάθηκαν σθεναρά στα στρατεύματα του Ιμπραήμ που εισέβαλαν στην περιοχή στις 27 Ιουλίου του 1826, ανήμερα του Αγίου Παντελεήμονα, σώζοντας το χωριό από την καταστροφή. Και στους μετέπειτα αγώνες η Καστάνιτσα έδωσε το παρόν με αποκορύφωμα την Εθνική Αντίσταση 1941-44.

Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο πολιούχος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, χτισμένος το 1780 περίπου. Το1818 κατασκευάσθηκε στην Οδησσό και μεταφέρθηκε στην Καστάνιτσα το περίτεχνο τέμπλο ρώσικης τεχνοτροπίας που κοσμεί και σήμερα τον Ιερό Ναό. Γύρω από το χωριό υπάρχουν 15 ξωκλήσια άριστα συντηρημένα, με παλαιότερο αυτό του Αγίου Παντελεήμονα (1760).

Σημαντικά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι επίσης τα μονοπάτια που ενώνουν την Καστάνιτσα με τους κοντινούς οικισμούς του Πραστού, της Σίταινας και του Πλατάνου, αλλά και οι πεζοπορικές διαδρομές στα φαράγγια της Μαζιάς και της Κουτουπούς – Ζαρμπάνιτσας καθώς και του μονοπατιού που οδηγεί στη Μεγάλη Τούρλα.

Στην Καστάνιτσα λειτουργούν παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία και οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν γλυκά και φαγητά μαγειρεμένα με κάστανο.

Η Καστάνιτσα, αυτή η πανέμορφη γωνιά της Ελλάδος, αποτελεί έναν μοναδικό προορισμό για ταξιδιώτες που αγαπούν τη φύση και την παράδοση. Εδώ μπορούν να γνωρίσουν τον υπέρλαμπρο και μαγευτικό Πάρνωνα, να τολμήσουν μία περιπλάνηση στα φαράγγια αλλά και να απολαύσουν τις ομορφιές του χωριού, να περιπλανηθούν στα πετρόχτιστα καλντερίμια και να διδαχθούν πως οι άνθρωποι έζησαν για εκατοντάδες χρόνια αρμονικά και ισορροπημένα με την φύση.

Πρόσβαση

Η Καστάνιτσα βρίσκεται στη καρδιά του Πάρνωνα και για να φτάσει κανείς μέχρι εκεί ακολουθεί τις διαδρομές :

• από Άστρος προς Άγιο Ανδρέα
• από Άστρος δια μέσου των χωριών Πλάτανου και Σίταινας
• από Τρίπολη προς Άγιο Πέτρο – Στραβόραχη
• από Τρίπολη προς Καρυές – Βαμβακού

Αποστάσεις

• Από Αθήνα 205 χλμ
• Από Τρίπολη 71 χλμ
• Από Σπάρτη 55 χλμ
• Από Άστρος 31 χλμ

Επιστροφή στην κορυφή